Jan Fudala - Jasiek z Gorców
1951 - 2008
Był postacią renesansową. I bardzo, bardzo kochał życie...
Związany z Rabką i Zakopanem był przede wszystkim artystą malarzem. Jego barwne i pełne ekspresji obrazy na szkle znajdują się w wielu kolekcjach muzealnych i prywatnych. Ale był też poetą i prozaikiem, sportowcem i wybitnym tancerzem, człowiekiem związanym z filmem i kierownikiem zespołów regionalnych, animatorem kultury i wychowawcą młodzieży.
Jego największą miłością były jednak góry, bo też wszystko cokolwiek robił właśnie z górami się łączyło.
Jan Fudala - pedagog, zawodnik i trener narciarski, tancerz, aktor, poeta, satyryk, malarz, twórca zespołów regionalnych, muzealnik, szeroko znany badacz kultury Gorców i Podhala.
Pochodził z Olszówki z rodziny o tradycjach patriotycznych. Ojciec Bronisław, żołnierz, partyzant 1-go Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej wyjechał na krótko z rodziną z Olszówki przed powojennymi prześladowaniami. Jasiek urodził się w roku 1951 w Dobrzykowicach k/Wrocławia, ale Szkołę Podstawową ukończył w Olszówce i tam do dziś mieszka jego mama i rodzeństwo.
Był absolwentem Liceum Technik Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem, Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. W czasie Akademickich Mistrzostw Świata w Szwajcarii zdobył w roku 1973 złoty i srebrny medal. Miał także inne wielkie osiągnięcia sportowe.
Tańczył w Akademickim Zespole Góralskim „SKALNI” w Krakowie, a później w Zespole im. Klimka Bachledy w Zakopanem. Był twórcą i współtwórcą zespołów regionalnych „KROPIANKI” w Rabie Wyżnej, „HARENDA” w Zakopanem, „ZAGÓRZE” w Kasinie Wielkiej oraz dziecięcego zespołu „ZORNICA” przy MCK w Zakopanem.
W czasie studiów w Krakowie, wspólnie z Franciszkiem Bachledą-Księdzulorzem i Andrzejem Gąsienicą-Makowskim założył grupę poetycką „JUHASI” piszącą wyłącznie gwarą góralską.
Wszechstronnie utalentowany. Chyba łatwiej byłoby wymienić czego Jasiek w życiu „nie robił”. Dzięki talentowi i swojej cygańskiej urodzie grał w kilku filmach m.in. „Legenda Tatr”, „Ród Gąsieniców”, „Nuty moje nuty”, „Nie zabijesz wiatru” i innych.
Fudala jest także autorem kilku tomików poetyckich i satyrycznych: „Śrybelny miesiącku” (1980), „Fudala w karczmie” (1984), „Wiersze gorczańskie” (1987), „Gdzie Rzym, gdzie Krym, gdzie Fudala” (1987), „Młodnik” – wiersze z Podhala, Orawy, Spisza (1989), „Od Sabały do Fudali czyli humor Góralski” (1989), „Czarnomorskie liryki” (1990), „Orawiana” (1996), „Supersołtys” – humor zbójecki (2006), „Nieszczęśnicy – zbójecki humor” (2006). Swoje utwory poetyckie publikował w wielu pismach regionalnych: „Tygodniku Podhalańskim”, „Naszych stronach”, a także w „Gazecie Krakowskiej”, „Dunajcu” i in.
W roku 2004 wydał książkę pt.: „Gawędziołki o Profesorze Tischnerze”. W publikacji tej zawarł humorystyczne opowiastki o księdzu, którego znał osobiście, podziwiał i darzył wielkim szacunkiem. Kolejną książkę wydał w 2004 roku pt.: „Kto się cieszy, ten nie grzeszy”. To opowieść z pogranicza fikcji i i literatury faktu poświęcona ojcu autora śp. Bronisławowi i ukochanemu Jasionowowi – przysiółkowi wsi Olszówka, skąd wywodzi się Ród Fudalów. W książce tej znane osoby w Gorcach i na Podhalu spotykają się na posiadach w drodze do nieba, wcześniej do czyśćca, którego rolę pełnią roztoki – gorczańskie strumienie oczyszczające dusze z grzechów.
Fudalowe malarstwo na szkle również ma swoje znaczące miejsce w sztuce podhalańskiej i zakorzenione jest głęboko w góralskiej tradycji, tej samej z której wyrasta sam artysta. Jaśkowe obrazy wyróżniają się dużą ekspresją, jasną perlistą kolorystyką, bogactwem formy i treści oraz fantazyjną kreską. Często w kruchej kompozycji zawarty jest duży ładunek emocjonalny, nawiązanie do tradycji góralskiej, do korzeni naszej narodowej i ludowej kultury. Sceny z życia zbójników, podhalańskich świętych, szopek, kolędników kipią radością życia, a autor przedstawia na nich, czasami dość rubaszne, doczesne słabości człowieka, którym bardzo często spod góralskiego kapelusza przygląda się pobłażliwym ale bystrym okiem Jaśkowy Pon Jezusek. Swoistego rodzaju memento!
Od roku 2000 do 2007 dyrektor Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdrój. Był znawcą i wielkim miłośnikiem twórczości patrona Muzeum. (...)
Jan Fudala zginął tragicznie 6 stycznia 2008 roku. w Chabówce, po wcześniejszym odebraniu w Związku Podhalan w Nowym Targu medalu „Zasłużony dla Kultury Gloria Artis”.
Halina Matras, Jan Fudala – Jasiek z Gorców nie żyje, "Echo Limanowskie" nr 161-162, Luty-Marzec 2008.
Do opracowania strony wykorzystano m.in. informacje z następujących źródeł:
- Maciejczak Władysław, Biografie zagórzańskie XX-go wieku, Mszana Dolna, 2000
- E. Chodurska, A. i Z. Judyccy , Podhalanie. Słownik biograficzny, t. I, 2005
- Wikipedia - http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Fudala